Monday 4 July 2016

Government saikhi atum Syndicate si kapinchong


Government pen rat aphan lapen rat akhi kapalangji aphan government amethang amonit chibi lo. Latumsi monit kerai, medu kirung lapen akhi anta rai lo. Laso aphi ke chari-chalon, pulonang pangri-pangsam anta arpu dolo. Lahai government asai do an kapalangji aphan kachetoi amonit atum amethang asai cheklemklesi meng le menthu kehon asonsi cheman rinti lo. Lason kacheplang ke jasemet pet pen Karbi Anglong alongsi kilitpar. Laso kacheplang pu angthek ke ahem-arit, akhi-adat lapen kecho-kedo a-ot pen hen lo kethek long. Lapuson kecho amek kethe ajok government pen kapalang atum ke gate punon ajat punon seta local gunda atum hapta atangka kirung asonsi Syndicate pinchong lap lo. Lapusonsi asi-asi asaikam; sales tax, income tax lapen mahals, gate, jangthu, parking tax, ghat, ason-ason a royalty heihui kirung aron aphan paronre pinchongsi amethang apha kachirung pu ateng lo. Athe kelong ateng government along thapthe (Deposit). Laso pen kelangdam nangji abang ke lason a gate heihui kibi pen rat aphan ale kalisi rat aphan panahok rong. Lasonsi thengpi kerai atum thengpi kanghu ajok rai lo puke pubom seta a ingnam abang ke ruphup lo. Rampi adim ramso lapen thengpi kethe kedo nangji adim ke thengpiso ansi dochot lo. Lapuson corruption keklem ajok langroi, pulonang Chomna alangroi along machine pen paronre pen kiphur ajok mesen asangti ke ik bom lo. Phurphe puke pubom seta Forest atum keraiji atumsi kacherapdun ajok Nagoan asangti pu pinchong amat arnivang ta hum pharo lekai asangti ha Manipu anta pon bom, anta rat lapen hamphang asong atum ta langdun prong apak. Lahai ke corruption keklem ha rong arat pen ha CEM an apot lo. Athe nepji puseta komat aphan lo kenep po? Lahai along ke angton pen amatsi kacherap-plang pinak. Lasi langdam pulote government aphan ta medu pipe lapen ason ta nahok bin ke Karbi Anglong arlo corruption kethe ajok asaikam tin along ta Forest asaikam pen chenglok ke lit parpik lo. Kechengsi ke langdam lonang Forest asaikam, laso asaikam along Forest Gate ta do, seta lahai a gate along long ko an adimsi arnivang aronre pen kepon Forest ahormu an kekhang et kedo lo? Seta alongtin a ingnam, reserve forest heihui anta ave bom lo. Sonsi arlong ta a inglong-inglong pen amatsi run bom lo, sangti ta ave bom lo, koila ta ik bom lo lapen sigun athengpi ke athengpi amatsi ave det lo. Nep lo lapen asai cheklem pame lo pusi saikhi atum chipulo, tangte kosonsi lahai a ingnam lapen sigun athengpi heihui ki-iklap lo? Laso along kelang pangbar nangji ke kenep pen kekon chingbar ma? Lahai Forest asaikhi atum ahem-arit lapen akhi ta abainong pen pangbar noi. Lasonsi hala kecho-kedo-kedam a ot (Living standard) ta kelong atangka pen chingbar ma? Lata lang noi. Lasonsi ha Transport asaikam atum ta aron-et pen truck karthang nangji ardi pen danglok aningkan-ningkan ta bhara a gari an, bus, truck heihui ke a document avepin ta lapusi dam bom lo. Laso pen aphi ke driving liscene, registration, permit heihui ahut tangka pi nang-o. Lasonsi hala sales tax pen income tax atum ta klem lo. Laso aphi ke central excise, lapen asaikam tin lapen asaihem pen ta medu atangka kipi nangji ateng a revenue pipe. Lasi neli kejongdam kangtung ke lahai atum ahok-ahaksi amethang arpu kacheklem ma mate tangka kapavangji aphansi amo kevangve a gate heihui kasemar chot ma? Lahai a gate lapen a checking ke Forest punon, police punon, MVI, Agriculture pu non mate ajat asaikam punon seta Karbi Anglong arlo ke isnat lo. Lahai ke tangka kapalongji aphan isi a Syndicate chot. Lasi bangso along rat cherok lo pulote KAAC a revenue ingtang po lapen ke rat apharman kachingthur amo klem long po.