Thursday 24 May 2018




Social Media pen kachere aphan kaike ning do nangji

Non malom ke Social Media akai pinak amat ajat alam non, akeme-akaheno seta malomso pen chethangplup titi. Mesen lapen kachepachoi nangji alam pulote kachini nangji lapen kachere nangji puseta chethik mek longkroi po anke akeme anat ke mepik lo, seta akaheno pulote henopik athe ajat ta cheman thek, nongno pen danglok ke epran lapen soluk-sodak atemon anta cheman lo. Athe whatsapp, facebook, twitter pen danglok ke ason dopik lapen anuttin arideng alongsi non malom ke social media arisim otkrai lo. Non malom monit atum lapuson lo ajat ason puseta a photo en po che-share po ahok-ahokhe alam lapen ko-an angkur dolone ke langdamde. Lason keklem ke lapu an lo, komatne le adung along kachingkoi kithi po ingko rang seta seh kelang aphan men-men keponphitji kalisi a photo abang nepsi a byte pirong apakji. Laso aphi konatma internet kedo lahai arjan social media along keloji aphansi aning kar-kar po, bonta ha akeso mate kisung kepho atum aphan abang ke ardi pipe detji. Laso pen akaprek abang ke nongno kedo ke kachethang prap pikpik, jasemetpet pen arloso lapen okorjang atum aphan, halahai a photo keklang ke ahok kali-kalang ke langdamde lapen munthi damde. Non malom ke mobile phone along amatsi photo editor ta do-et. Lahai along avi kave lapen aning kaheno atum ke kelang un eh arloso a photo along selamthap po an pen ke social media along post po tokdunthap tokdun pru titi. Laso along hala monit atum ta jasemet ke facebook along ke akaheno a comment un an tokdun po, seta hala arloso abang ke adai ave pin pen anong uno po, akai aphan anta akaheno do tahai lo pu abang ke matha rintite. Lahai along account ke-hack puta dodo. Ajahak abang ke a photo kachenep le ahok seta akaheno anat kepon dun pen ketokdunthap, lahai ke kamunthi dam akenangsot. Laso pen aphi ke isi ning kasiksak dun meme ke amo kevangve, jasemet pen whatsapp a group along ke-post thap lapen athak cholang pameme po isi ahormu ta anuttin ta post varet titi mate bang ke-post tang apot ta post dun lethot titi. Lason pen ning siksak meme dopik. Laso aphi abang ke amo kevangve lapen akaheno ason ke-post thap ta dopik. Lasi lahai along ke-post lapen ke-share atum hala abirta abang ko an ardi do, labangsi lang nangji. Athe anuttin ta citizen journalist lo tema seta hala professional journalist atum ason katarlip ko an ahok ma kali ma klang ma pu abang do nangji. Athe charvo meme, bang aman kejor pen danglok ke akaheno dopik apotsi kechengsi ke whatsapp ason-son lapen facebook ason-ason aphan ke men-men kroi nangne. Kroiri lapu ta kali seta kamunthi lapen kapatini pu abang akenangsot lapen ajahak ke kidip ta akenangsot. Lasi iri alongsi rat anglum keponji ajakong dolo voiphit seta lam keklang (Source) along kapatini, me-heno lapen mesenji-henodakji pu kamunthi lapen kachere nangji abang ke thepik an. Lasi social media ke akeme ta do akaheno ta do apotsi men-men share phit nangne lapen akaheno a comment pi dun tong nangne.        

Tuesday 22 May 2018




KAAC Electoral aphuthak high court verdict along kamatha nangji do

Aru niphai 18 arni hamphang asong 24 atum lapen Sixth Schedule Implementation Committee atum pen KAAC kilik ke ST(H) atum detsi vote jok long chot nangji pu sixth schedule paragraph 2 clause 7 ateng Gauhati High Court along PIL kipidam aphuthak verdict kipi ke mesen long lo lapen ili Karbi akhei aphan ke akeme lo. Bangso alamrai (Verdict) kipi ke ili kachehok-ning arong nangji do lapen JI Kathar pen Ratan Terang atum akeja aphan chorore un eh. Bonta ladak ajahak along ning kibiri dam ason ta do, jongsi ilitum ajabang atum le aning aklong lapen khei aphan pu mathathipthe pulote. Athe rui ni angbong KAAC aphan komentu angbongsi lahai keklem unji ma aphuthak alamthe alamchak (Affidavit) high court aphan pachipi toi lo. Judge atum lamrai (Verdict) ketok ke “Learned Standing Counsel, representing respondent nos 4 to 6 (CEM-KAAC, PS-KAAC lapen Jt. Secretary Legislative-KAAC) prays for two weeks time to inform this Court by what time the KAAC will frame Rules under clause 2(7) of the 6th Schedule of the Constitution of India.” Non lasi latum lahai a Rules kaselamji aphan ko an apor nangji lapen komentusi Court along kapaklang unji a lamthe kachipi mate lamthak kachipiji ke lamthe chipi nang po. Non laso apor ateng hala Council kangni cheng ahut tangka kave asai pu amat ST kali amonit Janardhan Pathak aphan arpu kepek ason abang rui thuthe det nang po athe ilitum ta thekser-ser atum dolo. Lahai along ke meme hamphang asong atum Sixth Schedule Implementation Committee, 24+ asong atum pen danglok ke ardi en pon nangji, seta ratchari asong aphan ke ardi pi varet nangne athe latum ke kaike ta inghoi lapen votes aphan matha pensi klemji apot hamphang asong atum aphansi ardi en nangji lapen laso aphuthak ardi dojot lapen apor en pame pen jabang atum pen kachingvai padodet aphisi rip nangji.
Mo lahai aron (Rules) tokdet mate selam det aphi aron ateng ke Governor a approval nangji. Non lata aron selam det aphi state government vur ponsi kapadeng (Approval) aphan Governor arideng paleji. Lason pulote Governor ke state ratpangri kipu atengsi klemji lapen state along kivur ahut ajahak alamthe (Word) lapen a sentence amokha lardet tahai. Lason pulote ili kaselamvek aron aphan palamtam po asai nang paklem nodak po. Lasi laso pen kosonsi karkan unji, puthot Court adonkam along kapangno pen ma mate kopi abidi ma kamatha parsik nangji athe ladak isi ning kachibi nangji ke national ratchari asong ke kaike ta majok non seta high command alamsi anghoi ajok pen kroi nangkok liji mate kroi liji lapen latum alamsi enji. Ladak kamathadam parsik nangji alam do. Laso angbong komatne supreme court damdet tahai lapen nangpasiksak tahai. Laso pulote apor nangchet lipo. Non laso keklem angbong akaprek atovar ke MoS pen kelong Territorial Council ajakong pen ili Governor aphan lophit me (Direct) ta pharai dam pen klem det un pulote ili kaselam aron (Rules) ateng Governor pen ning chethe dam un, seta BJP a ratpangri lapen Governor seta BJP amonit pinak, angbong amonit puke achoisi kapachingchoi lok chot apot matha dam nangji athe BJP ke Bangladeshi aphan aning ke dhorom alam pen dak nang kethokrutji pu along ta matha dam nangji. Lasi ajat noi seta non ke ephan akeme anat lo apot bangso amo kecheng atum aphan choro pen kacherap dun, kenangsot pulote angton arat thurpak pen cherap dun nang po.    

Wednesday 7 March 2018



Khei aphan kamatha pameme lapen kethekthe atum kachari ajoksi ST ajakong kachingbo nang

Pirthe adang nahok seta jabang jongsi mesen kali pulote chingthur un eh. Athe khei lapen det, longri lapen havar kapachingthur lapen kapachingri ke jabang jongsi kevangji arni heloving-heloving kachechar abang kali pulote aphi kevangji akai aphan klem thekthe lo. Lason jongsi kamatha thek abang pulote kacharli kedo lapen kethekser abangphu nangji. Lake dak ilitum district nang kevanpi abangphu Semson Sing Ingti aphan langdam lonang lapen tribal aphan kerai mate tribal apo pule pu seta henone abangphu Dr. B.R Ambedkar aphan langdam lonang. Lahai atum kacharli kedo-o chot kali kethekser atum apot lo. Latum kevangji koson keklemsi akeme pu kachini pen keklem ajoksi ephan ekerai amo klem thek lo. Laso along kethetan abang ke halaso ahut ke ratchari pathepik kali lapen kahili dun lapen kekhamkhe dun atum ta kave det ajok klem mesen lo. Seta district kelong pen alangliphan kapachari longle lapen kacharli kave lapen kamatha thekthe atum Council kachari ajoksi ha kecheng ahut pen amatsi Karbi atum kevangji akai aphan pasiksak tekang pangcheng lo. Pulonang, kecheng ahut pen amat tribal kali amonit aphan Council along kethetan arpu Chairman anghoi kepek pen constitution kapaselam toi hen lo. Halaso ahut ta men-men kelonglok ajakong lapen ale aphan kapathe lapen ratchari kapathe ajok lapu heihui along ke ardi en thekthe det lo lapen kevangji arni aphan checharche det lo. Lasonsi chardunron pen vangbom lo, seta 1989 pen 2000 aningkan angbong ke jabang atum kethek atum dolo lapen aprang aphan masapso chechar lo seta ratchari kapathe ajok lata lapusonsi Claus 8 pen danglok ke akisung nang dolo. Bonta laso pen aphi abang ke ratchari ajok jakong pathe pen angsong pen ketoi alongsi klem lo. Lapuson ratchari kapathe ajok Semson Sing Ingti aphan pachari longle det lo lapen vangchot-vangchot pen pini sixth schedule ajakong ta chepangbo pame lo. Athe ili longle pen danglok ke vote kejok ajakong anta pidet lo. La an pen ning kiduk ke la hen lo. Laso along non akimi alam abang ke Council ajakong chokamar anghoi ta SIU pen PIU alam pathe pen pachepon lap lo. Lapu an jakong chipi lap lapen chari thekthe lo inut college a principal aphan anta ajat chovi thethesi bang richo ason pacheman long lo. Lahai ke therak meme lo. Non abang ke Karbi atum jakong chot kali lam-ki anta ingbo po seta laso kacheraiji aphan ajat ason ta cheklem thekthe. Keklem thek ante hala bang kemesen keklem atum aphan kekhamkhe pen kapasiksak dun hen lo athe aning arlo ke nephan nangrire det pu hen lo. Laso pen ke kilik ahut bangphu kangvai. Laso pen aphi ke rat kechokche ta vote kejok ahut song kapathe lapen amethang aphan kachematha kethe ajok mesen ajabang longle det lo. Lasi ahintin ta jabang atum kamatha kethekthe lapen kacharli kedo atum kali det apot lo amat khei aphan kevangji arni aphan matha dam thekthe det lo. Lahai atum malomso ale aphansi kapathe rinti apot lo. Lahai alam bang army asaiphu atum anta nangjinso set lo. Latum kaningje ke “Karbi Anglong is a lost district” pu pen danglok ke “Jabang atum mesen kali, amethang aphan kachematha chot atum lapen kamathe mesen atum kali” pu heihui dopik lo. Laso pen aphi ke bang angtan pen kevang missionary ajabang atum pulo “Karbi atum ke ratchari asongja dopik, seta kemesen rat saiklembang ave” pu. Lasi rat jongsi amek prangpre lapen non kejabom ratchari ajabang lapen ajahak ahamphang ajabang atum ateng kroi dunbom jilang pulote kisung ke damde.         

Wednesday 21 February 2018



Meghalaya Kilik along kachesong nangji thepik

Non nang keleji Thangthang 27 arni Meghalaya kilik ahut Karbi atum kachere lapen kachesong nangji thepik khangjang lo athe ili Karbi atum ahoi alam kaike kehangjo do seta methang amatsi longle kachepek pu abang ke chechinine. Non lason Meghalaya anatthu pen non Makoilum, Khanduli heihui malom ke km kep ta sose ke Karbi Anglong alongle nang parlo lo. Lason kaparlo chot-chot pen kachelang dun vangve ajok Assam a BOP (Border Out Post) anta Meghalaya arlosi dokok lo. Lapuson ahoi ke Meghalaya kedai punon Nagaland kedai punoi seta lapu ili a ratpangri (Government) ke BOP atum aphan ta langle lapen kenangsot meh, lang heihui anta tora pikpik, anta hala bang anat ke kachelang-o ajok lapu ili kachibi a BOP asaikhi atum ta halapu meh, lang heihui aphan kachiki dam nangkok ajok lang dun ding titi ta dopik. Ha bang anat ke ason-ason pen nang kebai-nangkepa titi ajok bidi kanglim along ke ludun det titi. Lahai ahoi alam ke arnisi vet lapen thang alam ave pin pen ke lam kalang un eh. Bang anat pen kachingthur amo tovar, meh, lang, seh kachelang, loh kacharli heihui pen danglok ke voreng kelongji avarsai contract heihui pi seta lapu ili natthu ke lason pen kaparlin (Opposite). Kereng aphan ke varsai nang kok, chojor cholang adim nangkok, chehelat nangkok, keso chelang nangkok lapen lang ta jun nangkok. Tangte lahai kenangsot ason aphan ahoi kedo atum kopi lo keklem po? Ladak ili kamatha dam nangji thepik. Non Meghalaya ke Thangthang 27 arni Kilik do po. Laso a Kilik aphan Meghalaya asor kilik nang kapachethang pu Karbi Anglong arlo anta nanglutsi vote nang chorek lo. Meghalaya asor ke tangka kedokok ajok tangka nangvar pikpik. Tangka pu ajok Karbi atum pen danglok ke kache en dun chejeng-chejeng lo. Bonta Nepali heihui atum abang ke angthin chepathe-o abang ave seta Karbi atum aphan kethek dun long pen kidun atum dokok lo. Lahai along Khasi/Pnar atum abang ke chethan jok plot lo. Kilik esek kedam-kevang lapen vote kejok damji anta bangsi pi lap titi. Candidates atum ke ningkan isi aprang pensi kevang rinti. Halso ahut pensi komatne sika isi hini puseta akenangsot along anke cherap dunlap. La ajahak jabang (Leader) pu atum aphan abang thuke tangka kapapeng atum ta dolo. Laso along kachehelat aphan gari kipi ta dolo. Lahai Meghalaya asor kopi apotsi lapu lapu an kevang varet lo? Karbi atum amen voter list along kedokok apot kali ma? Kopi apotsi amen kedokok lo? Lahai along kelangdam kaparsik nangji thepik. Lasonsi kelang-kamatha lapen kamunthi chot kali, kachere lapen vote kejok dun pen kekhang nangji ta thepik an. Athe kaike apor ke ili ahoi nang kepet, chesong nang po pusi ningje rinti, bonta thurpak abang ave. Katharle amo ta dengji pulo, seta ahokpet ratchari ajakong along ili methang le Meghalaya along kachethon dam kali ma? Vote kejok dun pulote kopi lo kacheklang ke? Voter list along amen kedo atum an ke Meghalaya asor pu kali lo ma? Amen kibi ladak adim amen ke bilorle lo tahai, lake bidi kanglim lo. Methang amat ta kachekroi dun ajoksi vote kejok dun kali lo ma? Lasi kenangsotnai apor ahut ke ili methangsi Meghalaya arlo lo lapen netum ta Meghalaya asor lo pu kachipu ajoksi vote kejok dun lo. Laso ajoksi bang ke ason-ason akerap kevan lo. Saihem aron (Officially) ke Meghalaya pu lo lapen ili ta kekroi lo. Mo court along le chedan seta laso alam ke vang vek po. Lasi ladak kamatha dam parsik vek nangji lapen ratchari asongjapo atum ratchari ale aphan kekhanji kali vote kapajokji aphan varsai kipi pen kithur dunplut heihui ke lang matha vek nangji.     

Saturday 17 February 2018


KCS ta kachethirik nangji apor lo

Karbi Cultural Society mate KCS aphan mute kona-mana lapen Karbi arat ta Karbi Youth Festival pusi kachini. 1974 aningkan pen ke:ongdung atum kache:o un pen kachepaduk ajok pini lapu an angdeng nangle lo, lake ha phi-phu akai pen angthun ajutang lo lapen lake ning arong aje (Festival) pu cheman long lo. Bangso ajok Karbi atum nevi alongsi dolo pu anta kachematha atum dolo. Lapuson kacheman long ke kedamtang keja atum kemesen ajok lo, seta pining abang ke methang ajutang bang aphan kejor asonsi cheman lo athe Karbi aron ateng pen ke narikoi ke ingthu paphukphe. Ahok jongsi klemji pulote Karbi aron ateng ke horbong arnam puchot, asangtar kelang ke narikoi phuk-phukphe lapen acho kelang alar ke horbong alang kilisi lang po, lata chini rinti lo. Laso pen abang ke mai pen kedeng alun kilun ahut aning along ari kachibi ke konat a Karbi a ot lo? Lasi la hini a ot ke Karbi ajutang aphan bang ajutang along kachipi-kachehodai dam lo. La an chot ta kali, ratchari lapu an lo kapathe jutangpi keklem along anta ratchari angthek kachibi bang Hindutva a agenda pu along abe kivung alongsi chingdoi dun lo. Laso pen abang ke ratchari atumsi kapaklong pu abang ke gate heihui along anta ratchari ataipo atum a photo lapen alohi along kepha ta ratchari ataipo atum aphansi pathe lo. Lahai along alohi sarpo aman ke det lapen angtan along anong kachethang komatne jutang klembang (Culture activist) kalite thetan anong eh (Award) kelong ratsaiklembang (Philanthropist) kalite kangthur atum (Promoter) aphansi hang nangji. Non abang ke arong-aje chengche aprang pen rikong vetvot ta chi-i longle puta isi jutang kabirti kali jutangsi kapavir asaisi klem rong lo. Kopi apot lo? Langnodak apot pulo ma? Seta hala bang akaprek angtan chot kali, India adang along idunghet Naga, Arunachalis atum pen danglok atum aphan langdam tha. Jongsi lapuson langnodak pulote arloso atum jiso kacheper ta ington tha, mate lake arloso atum aphan apot ma? Mate rikong vetvot ke jutang kali lapen jiso kacheper ke jutang pulo ma? KCS ajabang atum lahai keklem thap lapen kechokche kethetan ajoksi kangpu amai ahut flag parlin phak ke nang kethan lo athe lapu an aningkan, ningkan 43 lit et ta lason ke cheplangple pin lang. Laso pen nang kapaklang lo jabang atum amethang arpu kacheklem kapangkre, kapasa-oi lapen kechokche lo puke. Ahok lo chekrongkre puseta cheklangdak lo. Lapuson jongsi dam lo pulote rat kacheto abang kasiksak doji. Non lapu an akichun long ke rat kacheto apot lo. Jabang atum ke ale ta long-i pikpik lo, man-peng pen danglok khi-dat ingcho lo lapen reng ilo lapen plang ilo. Bonta pini arni lahai kapachun ke zone atum kachepaduk apot lo. Seta latum aphan ardi kipipe pen aduk kedo ke chethan jokplot lo. Pining ta langdam lote long po. Kedo-kethak lapen kecho-kijun. La an chot ta kali aningkan-ningkan lahai atum kedam-kevang chot kali kecho anta amethangsi kachiri nang. Ha Chinthong ason-son a zone atum ke kirung athai anta ave, seta jutang kachinghon pen chepaduk-che:osi klem rinti bom lo. Lasi non pining an ke keklem kechokche lit pik, ratchari kapathe ajok moning pen ke KYF ta 2000 aningkan asonsi phurkimo ke chirui thu tahai lipo athe zone ke ASDC atum aridengsi ke:ong lang. Lahai atum ke amethang aphan ale ave pin pen kachepaduk ke kachesong pen keklem atum saide lang. Lasi matha parsikse lepute non kachari atum KCS lapen KYF ke pachilut pachiphutji angdeng nang kele lilo.